Prvi nacionalni park u Srbiji

“Nacionalni park je veće područje sa prirodnim ekosistemima visoke vrednosti u pogledu očuvanosti, složenosti građe i biogeografskih obeležja, sa raznovrsnim oblicima izvorne flore i faune, reprezentativnim fizičko-geografskim objektima i pojavama i kulturno-istorijskim vrednostima i predstavlja izuzetnu prirodnu celinu od nacionalnog značaja.” 

Srbija ima pet nacionalnih parkova ali samo jedan je mogao biti prvi!

Ovo je priča tom prvom nacionalnom parku.

Kako je počelo

Prvi nacionalni park na svetu proglašen je 1872. godine. Tada je u Sjedinjenim Američkim Državama za “javni park ili igralište za dobrobit i uživanje ljudi” proglašen Jeloustoun, na površini od 888.708 hektara.

U Evropi, prvi takav park je osnovan u Švedskoj 1909. a posle toga u Švajcarskoj 1914. godine.

Međutim nismo ni mi za bacanje, jer začeci zakonske zaštite prirode u našoj zemlji sežu daleko u prošlost, sve do Dušanovog zakonika iz 14. veka kojim se, u članu 123. ograničava pravo sečenja šuma nemačkim rudarima – Sasima, i naređuje “da raste gora, i da stoji pusta”.

Verovali ili ne, prvo područje koje je zaštićeno na teritoriji današnje Srbije bila je Obedska bara, koja je samo dve godine posle Jeloustona, stavljena pod zaštitu 1874. kada čak ni kraljevina nismo bili. Godine 1949. vodopadi Velika i Mala Ripaljka u Sokobanji dobili su status zaštićenog prirodnog dobra. Taj dan 11. april, se u Srbiji slavi kao Dan zaštite prirode. Sve mi se čini da je neko iz ovog datuma ukrao jednu cifru.

Zahvaljujući morfološkoj i geološkoj, tako i kulturno-istorijskoj posebnosti, Fruška gora prevazišla je dotadašnje  nivoe zaštite prirode, tako da je njena jedinstvenost zahtevala je da se u zakone Srbije uvede novi termin – termin nacionalnog parka.

Kako je tekao taj proces

Fruška gora, gorda lepotica Vojvodine, usamljeno zeleno ostrvo u moru Panonske nizije i pitoma planina koju godišnje posete desetine hiljada gostiju iz svih krajeva sveta, oduvek je bila poznata po prirodnim lepotama. 

Šume, potoci i livade Fruške gore vrveli su od života, pa je planina postala omiljeno mesto za odmor vlastele i njihovih porodica. Prvi podaci o uređenju ove planine potiču iz 1840. godine. 

Poznato je da je planinu često pohodio Vasa Stajić, filozof, pisac i otac planinarskog pokreta u Vojvodini. On je još davne 1924. za ovu planinu rekao: “Možete godinama, i zimi i leti, svaki dan provoditi na Fruškoj gori, a da ne smete reći da je svu poznajete”. 

Prava zaštita ovog bisera Srbije došla je 1948. godine kada Fruška gora proglašava opštenarodnom imovinom, a cela planina odlukom Vlade Srbije, postaje Narodno izletište.

Popularnost Fruške gore je počela vrtoglavo da raste, što je doprinela tome da se uvidi da je lepote ove planine potrebno staviti pod veći stepen zaštite. I napokon 1960. skupština Srbije usvaja zakon kojim je proglašen Nacionalni park Fruška gora.

I tako smo dobili svoj prvi nacionalni park.

Skupština Vojvodine je 1977. donela novi Zakon o Nacionalnom parku Fruška gora kojim je obezbeđena trajna zaštita ove planine.

A danas…

I iznenađenje!